हाम्रोगाईघाट . ब्लगस्पोट . कम

            इनरुवा , चैत १२ गते । हामी तपाईले सुनेको वा देखेको कुरा गोरु गाडा ,रागाँ गाडा,  तथा घोडा र हातीमा मान्छे चढेको कुरा , तर हामी र तपाईलाई पत्याउन गाह्रो लाग्ने कुरा खसीले पनि गाडा तानेको कुरा । सुनसरीमा पहिलो पटक नभएर नेपालमै पहिलो पटक दुई वटा खसिको सहयोगमा खसी गाडा संचालन गर्न सफल भएको छ । विभिन्न जनावरमा मानीस चढ्ने गरेको सवैले हेरेकै , देखेको र सुनेको कुरा भन्दा फरक काम गर्न सफल हुनुभएको छ  ।

बेल्टार(उदयपुर) — मानसिक सन्तुलन गुमाएका जमासिंह अधिकारीलाई डेढदशकदेखि खोरमा थुनेको देखेर बेल्टार — ९ माडिवास भित्तेका एक दलित युवकलाईपनि उनको परिवारले डेढ महिना यता सुगुर जस्तै खोरमा थुनेका छन ।

           ९ बर्षयता मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि उपचार गर्न नसक्दा पदमबहादुर परियारले २० बर्षीय छोरा झुमन परियारलाई डेढ महिना देखि खोरमा थुनेका हुन । सिद्धिपुर —४ वाइतुङका ३६ बर्षीय अधिकारीलाई उपचार गर्न नसक्दा उनको परिवारले डेढ दशक सुगुर जस्तै खोर  थुनेका थिए । त्यस्तै आफूलेपनि उपचार गर्न नसकेकोले छोरालाई थुन्नु परेको झुमनका बुवा पदमबहादुरले वताए । उनले भने “उपचार गर्न नसक्दा जमानसिंहलाई खोरमा थुनेको भन्ने सुनेर हेर्न गए” । जमानसिंहलाई हेरेपछि खोरमा थुन्नु पर्ने रहेछ भन्दै आएर खोर बनाएका छोरालाई थुनेको उनले वताए ।

        ११ बर्ष उमेर हुदा“देखि मानसिक सन्तुलन गुमाएका झुमनले स्थानीय सर्वसाधरणलाई कुटपिट गर्ने, तोडफोड गर्ने र आफनै परिवारका सदस्यलाई कुटपिट गर्ने गरेको पदमबहादुरले वताए । परिवारका सदस्यालाईमात्रै होइन छिमेकीलाई समेत कुटपिट गर्न सुरु गरेपछि मारिदेला भनेर थुनेको उलने भने “औषधि उपचार गर्न आर्थीक अभाव छ” । त्यसैलेपनि विकल्पमा थुनेर राखेको उनले वताए । झुमनलाई १३ दिन धरान स्थित विपि कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान उपचार गरिएको थियो ।

         तर आर्थीक अभावमा थप उपचार गर्न नसकिएको उनकी आमा धनकुमारी परियारले वताइन । उनले भनिन“मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि आर्थीक अभावमा उपचार गर्न सकिएन” त्यसैले इलाका प्रहरी कार्यालयलाई बेल्टारलाई जानकारी गराए खोरमा थुनिएको उनले वताइन । दैनिक ज्याला मजदुरी गरेर गुजार गर्नु पर्ने र छोरालाई रुगेर बस्न नसक्दा परियार दम्पतीले छोरालाई थुन्न बाध्य भएको वताए ।
      चार छोरा मध्ये जेठो छोराको सानै उमेर मृत्यु भएको झुमनकी आमा धनकुमारीले वताइन । झुमन माइलो छोरा हो उनले भनिन “जेठोको मृत्युपछि सवैभन्दा जेठो झुमनपनि मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि विचल्लीमा परीयो”। ७/८ कठ्ठा जग्गामा गुजारा गर्नु पर्ने बाध्यता र उपचार गर्न आर्थीक अभावमा समस्या भएको उनले वताइन ।
         झुमनलाई सुरुका ३ महिना बाधेर घरमै राखिएको र बाधेर राख्नपनि नसक्दा घर भन्दा करिब २ सय मिटरको दुरीमा खोर बनाएर राखिएको पदमबहादुरले वताए । खोर बनाउन समेत आर्थीक अभाव भएपछि छिमेकीको सहयोगमा खोर बनाएको उनले वताए । खोर बनाउन स्थानीयल श्रमदान गरेपनि १ हजार ५ सय रुपैया खर्चेको पदमबहादुरले वताए । उनले भने “खोर बनाउदा“को १ हजार ५ सय रुपैयापनि ऋण लागेको छ” । झुमनलाई सुगुर थुन्ने खोज जस्तै चारै तिर काठले घेरेको खोरमा थुनिएको छ । 

समाचार / तस्वीर — डिल्लीराम खतिवडा

     वाइतुङ(उदयपुर) — डेढ दशकयता सुगुर जस्तै खोरमा थुनिएका सिद्धिपुर —४ वाइतुङका ३६ बर्षीय जमानसिंह अधिकारी दुई दिनयता मुक्त भएका छन । राजधानी काठमाण्डौ स्थित एक सामाजीक संस्थाले उपचारकालागी उद्धार गरेपछि सोमबार उनी खोरबाट मुक्त भएका हुन । मेरीनोल नेपाल, आशा दिपका दुई उद्धारकर्मीले  अधिकारीलाई खोरबाट उद्धार गरेका छन । 

     मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि आर्थीक अभावमा उपचार गर्न नसक्दा उनलाई परिवारकै सदस्यले डेढ दशकदेखि सुगुर जस्तै खोरमा थुनेर राखेका थिए । आशा दिपका रमेर बजगाई र मोती चौधरीले अधिकारीलाई थुनेको खोर भत्काएर उनलाई बाहिर निकालेका हुन । अधिकारीलाई उपचार गर्नकालागी उद्धार गरिएको बजगाई र चौधरीले वताए । उनीहरुले भने “अधिकारलाई काठमाण्डौ लगेर उपचार गरिन्छ”। आर्थीक अभावमा उपचार गर्न नसक्दा थुनेर राख्नु पर्ने परिवारको बाध्यतालाई बुझेरै अधिकारीको उद्धार गरिएको उनीहरु ले वताए । आफनो संस्थाले स्थापनाकालमा मानसिक सन्तुलन गुमाएका सर्वसाधरणलाई जेलमा थुनेको देखेर उद्धार गर्ने काम सुरु गरेको बजगाईले वताए ।
        उनले भने “ अधिकारीलाईपनि जेलमा नभएपनि परिवारले बनाएको खोरमा थुनेकोले उद्धार गरिएको हो”।  माजीक दृष्टिले समेत थुन्ना गर्न नपाईने अहिलेको अवस्थामा अधिकारीले १५ बर्षसम्म खोरमा थुनिनु परेको उनले वताए । अधिकारीलाई निशुल्क उपचार संगै सन्चो नहुन्जेल संस्थाकै सुधार गृहमा राखीने बजगाईले वताए । २१ बर्षको उमेरमा मानसिक सन्तुल गुमाएका अधिकारीलाई ३ बर्ष घर भित्रै बाधेर र बाकी अवधि काठले बनाइएको खोरमा थुनिएको थियो । 

      आर्थीक अभावमा उपचार गराउन नसक्दा छोरालाई थुनेर राख्नु पर्ने बाध्यता भएको उनकी आमा रनमाया अधिकारीले वताउदै आएकी छन । उनी भन्छिन, “मानसिक रोगीलाई थुन्नु हुदैन भन्ने थाहा थिएन”। त्यसैंलेपनि थुनेर राखेका उनले वताइन । दुई छोराका पिता समेत भएका अधिकारी बिचमा केहि समय ठिक भएका थिए । तर फेरी मानसिक सन्तुलन गुमाएपछि थुनिएको हो । थापाका १५ बर्षीय जेठो छोरा धनबहादुर अहिले एसएलसीको तयारी गर्दैछन । १३ बर्षीय कान्छो युवराज ५ कक्षामा  पढछन । 

        सुगुर थुन्ने खोज जस्तै चारै तिर काठले घेरेको खोरमाबाट बाहिरीदा अधिकारी मुसुक हासेका थिए । सुत्न वा पलेटि कसेर टुक्रुक बस्नु भन्द अन्य विकल्प नहुदा अधिकारीको कुजीएर बस्न बाध्य भएका थिए । त्यसैले पनि खोरबाट निस्कन पाउदा मुस्कुराएको हुन सक्ने स्थानीयले वताए । छोरोको निशुल्क उपचार हुने भएपछि मानसिक सन्तुल ठिक हुने उनका पिता बलबहादुरले वताए । उनले भने “उपचार गर्न खर्च अभाव भएकै कारण खोरमा थुनियो, आजकै दिनदेखि खोर भत्काउने छु” । सामन्य लेखपढ गर्न जान्ने थापा मानसिक सन्तुलन गुमानुभन्दा पहिले रामायण, महाभारत, कृष्णचरित्र जस्ता धार्मीक पुस्तक पढने गरेको पिता बलबहादुरले वताए ।
समाचार / तस्वीर — डिल्लीराम खतिवडा